Międzynarodowy Dzień Mediacji w Wałbrzychu

16 października obchodzony będzie wzorem lat ubiegłych Międzynarodowy Dzień Mediacji w ramach obchodów Międzynarodowego Tygodnia Mediacji, który przypada w dniach 13 - 18 października. Oba projekty będą przebiegać pod hasłem „Masz prawo do mediacji”.

Z tej okazji, w tych dniach w Prokuraturze Okręgowej w Świdnicy oraz wszystkich podległych Prokuraturach Rejonowych (w Bystrzycy Kłodzkiej, Dzierżoniowie, Kłodzku, Świdnicy, Wałbrzychu i Ząbkowicach Śląskich), prokuratorzy będą udzielać zainteresowanym osobom informacji na temat mediacji w postępowaniu karnym.

Obecnie postępowanie mediacyjne jest stałym elementem procedury karnej, możliwym do zastosowania w wielu przypadkach konfliktów karnych, ciągle jednak mało znanym i niedocenianym przez strony postępowań i w związku z tym nie dość często stosowanym w praktyce.

Instytucja mediacji została wprowadzona do polskiego systemu prawa karnego za sprawą kodyfikacji karnych z 6 czerwca 1997r., które weszły w życie z dniem 1 września 1998r.

Początkowo mediacja miała być stosowana przede wszystkim na etapie postępowania przygotowawczego przez prokuratora i to w ściśle określonych przypadkach. Rozwiązania te nie były jednak zgodne z europejskimi standardami
i zostały znowelizowane z dniem 1 lipca 2003r. (art. 23 a kpk). Obecnie możliwość kierowania spraw karnych na drogę postępowania mediacyjnego mają:

• w postępowaniu przygotowawczym – prokurator i Policja

• w postępowaniu sądowym (przed wydaniem wyroku) i wykonawczym (po uprawomocnieniu się wyroku) – sąd

Mediacja to metoda rozwiązywania konfliktów polegająca na porozumiewaniu się stron w obecności neutralnej osoby trzeciej. W procesie karnym mediacja jest próbą doprowadzenia do ugodowego, satysfakcjonującego obie strony rozwiązania konfliktu karnego w drodze dobrowolnych negocjacji prowadzonych przy udziale mediatora. Mediator musi być osobą bezstronną, która nie reprezentuje interesów ani ofiary ani sprawcy przestępstwa, a której zadaniem jest wspieranie przebiegu negocjacji, łagodzenie powstającego napięcia i pomoc w wypracowaniu porozumienia.

Przekazanie sprawy do postępowania mediacyjnego może nastąpić wyłącznie
z inicjatywy lub za zgodą pokrzywdzonego i oskarżonego. Strony postępowania karnego muszą zatem świadomie i dobrowolnie wyrazić zgodę na uczestniczenie
w mediacji.

Mediacja jest wskazana, gdy:

• między stronami istnieje łączący ich stosunek (bliski, stały kontakt)

• zdarzenie będące powodem konfliktu ma charakter jednostkowy

• konflikt istnieje od niedługiego czasu

• strony zdają sobie sprawę, że brak porozumienia może doprowadzić do niepożądanego rozwiązania.

Nie każda sprawa karna może być objęta postępowaniem mediacyjnym. Według Rekomendacji Komitetu Ministrów Rady Europy dla Państw Członkowskich 

z września 1999r. podstawowe kryteria doboru spraw do mediacji, to:

• zdolność i przewidywalna gotowość stron do mediacji

• nie budzące wątpliwości okoliczności sprawy

• zgodność stron konfliktu co do faktów związanych z przestępstwem (chociaż nie jest konieczne przyznanie się do winy przez sprawcę).

Warto zaznaczyć, że postępowanie mediacyjne jest poufne, a uzyskane w jego trakcie informacje nie mogą być wykorzystywane na użytek dalszego postępowania karnego.

Postępowanie mediacyjne prowadzone jest przez instytucję lub osobę godną zaufania. Podmioty te muszą spełniać szczegółowe wymogi określone w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z 13 czerwca 2003r., a zwłaszcza prezentować wysoki poziom etyczno-moralny. Mediatorzy podlegają kontroli prezesa sądu okręgowego, który prowadzi listy osób i instytucji uprawnionych do prowadzenia mediacji.

Mediator sporządza sprawozdanie z przebiegu i wyników mediacji. W przypadku pozytywnego wyniku mediacji czyli zawarcia swoistej ugody przez strony konfliktu, winno to znaleźć odzwierciedlenie w sposobie zakończenia sprawy:

• w postępowaniu przygotowawczym pozytywny wynik mediacji nie stanowi sam w sobie podstawy do umorzenia postępowania, istnieje jednak możliwość zakończenia sprawy w inny sposób niż skierowanie aktu oskarżenia

• w postępowaniu sądowym (w sprawach publicznoskargowych) pozytywny przebieg mediacji zawsze jest okolicznością łagodzącą, zaś treść ugody zawartej pomiędzy pokrzywdzonym a oskarżonym winna być wpisana w wyrok sądowy, tak aby zagwarantować, że sprawca wykona wynikające z niej zobowiązania

• w sprawach ściganych z oskarżenia prywatnego mediacja jest alternatywą formalnego postępowania sądowego: pozytywny wynik mediacji skutkuje umorzeniem postępowania

Koszty postępowania mediacyjnego ponosi Skarb Państwa.

Opracowano w Prokuraturze Okręgowej w Świdnicy, w oparciu o wydawnictwo Ministerstwa Sprawiedliwości „Mediacja w sprawach karnych” autorstwa prof. dr hab. Ewy Bieńkowskiej)